Những ngày vừa qua, Hà Nội và các tỉnh phía Bắc bị ngập rất nặng nề. Những ngày mưa lớn, khi nước tràn vào từng con ngõ nhỏ, cuộc sống của mọi người dân đều bị đảo lộn. Nhưng giữa dòng nước ấy, người khuyết tật lại là nhóm chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, bởi họ phải đối mặt cùng lúc với nhiều rào cản: môi trường, thể chất, thông tin và xã hội.

Người khuyết tật vận động: Bị “cô lập” trong chính ngôi nhà mình

Khi đường ngập, xe lăn không thể di chuyển, nạng trượt trên mặt sàn trơn, và bậc cửa nhỏ cũng hóa thành “con đê” chặn lối ra. Nhiều người phải ngồi nhìn nước dâng mà bất lực, không thể tự cứu mình hay sơ tán.

Nếu nước vào nhà, nền ẩm ướt gây nguy cơ té ngã cao, còn thiết bị hỗ trợ như xe lăn, khung tập đi, nạng hoặc máy trợ thở có thể bị hư hỏng, khiến họ không thể tiếp tục sinh hoạt bình thường ngay cả sau khi nước rút.

Người khiếm thị: Mất định hướng, tăng nguy cơ tai nạn

Người khiếm thị vốn dựa vào trí nhớ không gian và âm thanh để di chuyển. Nhưng khi ngập, âm thanh bị méo do tiếng nước, các dấu hiệu quen thuộc như vỉa hè, tường rào, gờ cửa đều biến mất. Họ có thể vấp ngã, lạc hướng, hoặc rơi xuống cống, hố ga mà không kịp nhận biết.

Khi cần sơ tán, nếu không có người dẫn đường, họ rất khó tự tìm đến nơi an toàn.

Người khiếm thính và điếc: Thiếu thông tin cảnh báo sớm

Khi thiên tai xảy ra, thông báo khẩn thường được phát qua loa, TV, radio — những kênh không phù hợp với người khiếm thính. Họ dễ bỏ lỡ cảnh báo di tản, không biết tình hình nước dâng ra sao, hay nơi nào đang nguy hiểm.

Trong lúc hỗn loạn, việc giao tiếp với lực lượng cứu hộ cũng là một rào cản lớn — họ khó nghe hướng dẫn, và người cứu hộ thì không biết ngôn ngữ ký hiệu. Điều này có thể khiến việc cứu giúp chậm trễ, thậm chí gây nguy hiểm tính mạng.

Người khuyết tật ngôn ngữ, giao tiếp: Không thể gọi cầu cứu kịp thời

Trong tình huống khẩn cấp, việc kêu cứu là bản năng sinh tồn. Nhưng người khuyết tật ngôn ngữ, nói khó hoặc không nói được sẽ gần như không thể thông báo cho ai biết mình đang gặp nguy hiểm.

Khi điện thoại, mạng xã hội, hoặc thiết bị liên lạc bị mất kết nối, họ càng bị cô lập hoàn toàn.

Người khuyết tật trí tuệ và tâm thần: Dễ hoảng loạn, không biết cách ứng phó

Nhiều người khuyết tật trí tuệ, tự kỷ hoặc rối loạn tâm thần không hiểu rõ chuyện gì đang xảy ra. Khi nước dâng, tiếng sấm, tiếng loa, tiếng người la hét khiến họ hoảng loạn, sợ hãi hoặc phản ứng bất thường, khiến việc di tản trở nên cực kỳ khó khăn.

Nếu không có người chăm sóc bên cạnh, họ có thể chạy ra ngoài nguy hiểm hoặc trốn trong nhà, dẫn đến rủi ro tính mạng.

Người đa tật và người khuyết tật nặng: Cần hỗ trợ hoàn toàn

Với những người vừa khiếm thị, vừa vận động hạn chế; hoặc người nằm liệt giường, sống phụ thuộc vào người chăm sóc — thiên tai là nỗi ám ảnh thật sự.

Khi nước dâng, họ không thể tự di chuyển, không thể tự bảo vệ, thậm chí không thể gọi ai giúp. Nếu người chăm sóc vắng mặt hoặc bị mắc kẹt, tính mạng của họ bị đe dọa ngay lập tức.

Một trận ngập nước có thể làm người không khuyết tật vất vả một, nhưng với người khuyết tật, đó là nỗi lo kéo dài nhiều tháng tăng lên gấp nhiều lần.

Xuân Quang.